Μελέτης Μελετόπουλος Δρ. Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών

Το καθεστώς Ερντογάν άσκησε δίωξη σε είκοσι Τούρκους πανεπιστημιακούς, που συνυπέγραψαν κείμενο στο οποίο καταγγέλλονται ως “εσκεμμένη και σχεδιασμένη σφαγή” οι στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του PKK. Ο Ερντογάν χαρακτήρισε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, όσους υπέγραψαν την διακήρυξη, ως “προδότες” και “συνεργούς” του PKK. Οι συλλήψεις των διανοουμένων, που αφέθηκαν ελεύθεροι αλλά αντιμετωπίζουν ποινές φυλάκισης από ένα έως πέντε χρόνια, έχουν προκαλέσει κύμα διαμαρτυριών στο εσωτερικό της Τουρκίας και διεθνώς. Παράλληλα, από τον εισαγγελέα της Άγκυρας διετάχθη έρευνα εις βάρος του αρχηγού της τουρκικής αντιπολίτευσης, με την κατηγορία της εξύβρισης του Ερντογάν.

Ο αυταρχισμός αποτελεί πάντα το έσχατο καταφύγιο των κλυδωνιζόμενων καθεστώτων. Στην περίπτωση του καθεστώτος Ερντογάν, η σκλήρυνση είναι περισσότερο μία απάντηση στα γεωπολιτικά αδιέξοδα, όπως π.χ. το συνολικό ναυάγιο της εξωτερικής πολιτικής Νταβούτογλου σε όλα τα μέτωπα (ρήξη με Ρωσσία, διάσταση με Ισραήλ, δυσφορία των ΗΠΑ, ουσιαστική ακύρωση ενταξιακής διαδικασίας στην ΕΕ κλπ.).

Ταυτόχρονα, ο εσωτερικός πόλεμος των τουρκικών δυνάμεων καταστολής εναντίον του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος αποκλείει κάθε απόπειρα ενσωμάτωσης των Κούρδων στο τουρκικό πολιτικό σύστημα. Αλλά οι Κούρδοι της Τουρκίας δεν είναι πιά μόνοι, αφού οι ομοεθνείς τους εκτός Τουρκίας ισχυροποιούνται και αποκτούν μόνιμο status συμμάχου της Δύσης στην Συρία και γενικώτερα στην Εγγύς Ανατολή. Στην Συρία, μάλιστα, οι Κούρδοι έχουν εμπεδώσει την παρουσία τους στην μεθοριακή ζώνη μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, ακριβώς δηλαδή εκεί όπου δεν τους ήθελαν παρόντες οι Τούρκοι.

Η αποδόμηση του κεμαλικού κράτους από τον Ερντογάν γίνεται φανερό τώρα ότι είχε ως αποτέλεσμα (ίσως και ως αρχικό σκοπό) την ισλαμοποίηση της Τουρκίας, και την εξ αυτού απομάκρυνσή της από την δυτική πολιτισμική και (το σοβαρότερο) γεωπολιτική επιρροή. Όπως και η ρήξη του Ερντογάν με τον πρώην σύμμαχό του Γκιουλέν, που συμβάλλει επίσης στην αποξένωση της Τουρκίας από το λεγόμενο μοντέλο του «ήπιου ισλαμισμού», που προβάλλει ο μόνιμος κάτοικος ΗΠΑ ιμάμης.
Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ότι η πορεία της προς τον αυταρχισμό όχι μόνον την απαξιώνει διεθνώς ως «πρότυπο» ισλαμικής και ταυτόχρονα δημοκρατικής κοινωνίας. Αλλά και υπονομεύει οριστικά την σχέση της με τον δυτικό κόσμο, χωρίς τον οποίο δεν θα είχε δημιουργηθεί κάν η κεμαλική Τουρκία στα ερείπια της οθωμανικής αυτοκρατορίας.