Η έκθεση σύγκλισης 2016, που δημοσιεύτηκε, αξιολογεί την πρόοδο των κρατών μελών όσον αφορά την πορεία προς την υιοθέτηση του ευρώ. Η φετινή έκθεση καλύπτει τα επτά κράτη μέλη που έχουν νομική υποχρέωση να υιοθετήσουν το ευρώ: Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Κροατία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Σουηδία.
Η έκθεση βασίζεται στα κριτήρια σύγκλισης, γνωστά και ως τα «κριτήρια του Μάαστριχτ», που ορίζονται στο άρθρο 140 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Τα κριτήρια αυτά περιλαμβάνουν τη σταθερότητα των τιμών, τα υγιή δημόσια οικονομικά, τη σταθερότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τη σύγκλιση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Αξιολογείται επίσης η συμβατότητα της εθνικής νομοθεσίας με τους κανόνες της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ).
Τα κράτη μέλη που περιλαμβάνονται στην έκθεση έχουν σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τη σύγκλιση, αλλά κανένα από αυτά δεν πληροί όλες τις προϋποθέσεις για την υιοθέτηση του ευρώ:
- Όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση τη Σουηδία, πληρούν το κριτήριο της σταθερότητας των τιμών.
- Έξι κράτη μέλη πληρούν το κριτήριο των δημόσιων οικονομικών, ενώ η Κροατία εξακολουθεί να υπόκειται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
- Κανένα κράτος μέλος δεν πληροί το κριτήριο της συναλλαγματικής ισοτιμίας, δεδομένου ότι κανένα από αυτά δεν είναι μέλος του μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ II): απαιτούνται τουλάχιστον δύο έτη συμμετοχής πριν από την ένταξη στην Ευρωζώνη.
- Όλα τα υπό εξέταση κράτη μέλη πληρούν το κριτήριο των μακροπρόθεσμων επιτοκίων.
- Η νομοθεσία δεν είναι πλήρως συμβατή με τους κανόνες της ΟΝΕ στα περισσότερα κράτη μέλη που καλύπτονται από την έκθεση, με εξαίρεση την Κροατία.
Ιστορικό
Η έκθεση σύγκλισης αποτελεί τη βάση για την απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ σχετικά με το κατά πόσον ένα κράτος μέλος πληροί τις προϋποθέσεις για ένταξη στην Ευρωζώνη. Τα κράτη μέλη που δεν πληρούν ακόμη τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για την υιοθέτηση του ευρώ αναφέρονται στη ΣΛΕΕ ως «κράτη μέλη με παρέκκλιση». Η έκθεση αξιολογεί κατά πόσον τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν επιτύχει υψηλό βαθμό διατηρήσιμης οικονομικής σύγκλισης όσον αφορά τη σταθερότητα των τιμών, τα υγιή δημόσια οικονομικά, τη σταθερότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τη σύγκλιση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Επίσης, εξετάζει τη συμβατότητα της εθνικής νομοθεσίας με τους κανόνες της ΟΝΕ που καθορίζονται στη Συνθήκη και αφορούν την ανεξαρτησία των εθνικών κεντρικών τραπεζών, την απαγόρευση της νομισματικής χρηματοδότησης και τη συμβατότητα με τις διατάξεις του καταστατικού του ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών (ΕΣΚΤ) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη σύγκλιση συμπληρώνεται από την αντίστοιχη έκθεση της ΕΚΤ. Οι δύο εκθέσεις καταρτίζονται ανεξάρτητα, αλλά δημοσιεύονται παράλληλα.
Οι εκθέσεις σύγκλισης εκδίδονται ανά διετία, ή όταν υπάρχει συγκεκριμένο αίτημα κράτους μέλους για την αξιολόγηση της ετοιμότητάς του για ένταξη στην Ευρωζώνη, π.χ. η Λετονία το 2013.
Η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν διαπραγματευθεί ρυθμίσεις βάσει των οποίων εξαιρούνται από το τελικό στάδιο της ΟΝΕ όπως προβλέπεται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Συνεπώς, δεν καλύπτονται από την έκθεση.