🔊 Ακούστε το κείμενο

Αβραάμ Ζεληλίδης
Καθ. Γεωλογίας Παν.Πατρών

Η Ελλάδα διαχρονικά δεν μπόρεσε, γιατί ή δεν ήταν ικανή ή δεν ήθελε, να εκμεταλλευτεί τις διεθνείς συγκυρίες και τη γεωστρατηγική της θέση στη ΝΑ Μεσόγειο και να αναβαθμίσει το ρόλο της.

του Δρ Αβραάμ Ζεληλίδη, καθηγητή Γεωλογίας 

Δεν θα ασχοληθώ με τα παιχνίδια εξωτερικής πολιτικής αλλά μόνο με αυτά που γνωρίζω και κάθε απλός παρατηρητής μπορεί να διαπιστώσει. Μια απλή σύγκριση μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας για τα «θέλω» και «μπορώ».

Τα δεδομένα: Η Κύπρος οριοθετεί την ΑΟΖ με Αίγυπτο και Ισραήλ και προχωράει σε έρευνες υδρογονανθράκων εντός της οριοθετημένης της ΑΟΖ. Ανακαλύπτεται το κοίτασμα “Αφροδίτη” από την Αμερικανικών συμφερόντων Nobel και αυτόματα αλλάζει η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου, αν και πολλοί προσπάθησαν να υποβαθμίσουν την «αξία» του κοιτάσματος της “Αφροδίτης”.

Η βούληση των Κυπριακών κυβερνήσεων για αναβάθμιση του ρόλου της στη ΝΑ Μεσόγειο, και την προστασία των συμφερόντων της, πρόσφατα «έβαλε» στο παιχνίδι της αξιοποίησης του κοιτάσματος της “Αφροδίτης” και την TOTAL, δηλαδή την Γαλλία. Η TOTAL έχει μονάδα μετατροπής του φυσικού αερίου στην Αίγυπτο κάτι που σημαίνει αυτόματα ότι θα κατασκευαστεί αγωγός από το κοίτασμα της Αφροδίτη στην Αίγυπτο.

Η Ιταλική ENI ανακάλυψε το τεράστιο κοίτασμα Zohr στην Αίγυπτο και επιπλέον έχει δικαιώματα ερευνών στην Κυπριακή ΑΟΖ. Έτσι, οποιαδήποτε ανακάλυψη κοιτάσματος γίνει από την ENI εντός της Κύπρου θα μεταφερθεί όπως είναι προφανές και αυτό στην Αίγυπτο.

Το αποτέλεσμα: Με δύο κινήσεις η Κύπρος κατάφερε να εξασφαλίσει την ευημερία της, δηλαδή την ασφάλεια της, βάζοντας στο παιχνίδι της «ησυχίας» και της «ασφάλειας», τους Αμερικάνους, τους Ισραηλινούς, τους Γάλλους και τους Ιταλούς. Αλλά για να ασχοληθούν οι χώρες αυτές με την Κύπρο, πρώτα η Κύπρος με τις ενέργειες της έπεισε ότι το θέλει και ότι το μπορεί.

1. Οριοθέτησε την ΑΟΖ της και
2. Ολοκλήρωσε τους διαγωνισμούς για τα θαλάσσια οικόπεδα της με δύο διαγωνισμούς μέσα σε 5 μήνες.

Oil Rig Maintenance in Darwin Harbour May 2006 from Flickr via Wylio

• Η Ελλάδα που είναι;

Σύγκριση με τις δύο κινήσεις της Κύπρου:

1. Η Ελλάδα δεν έχει ορίσει ακόμη την ΑΟΖ της με Κύπρο και Αίγυπτο, αν και η Κύπρος μας το έχει ζητήσει τουλάχιστον 3 φορές, ενώ επίσης αν και το έχουν εξαγγείλει κατ’ επανάληψη πολιτικοί αρχηγοί και πρωθυπουργοί της χώρας μας, αλλά πάντα πριν τις εκλογές, δεν έχει προχωρήσει τίποτε.
   Όταν η Noble ανακάλυψε το κοίτασμα της Αφροδίτης στην Κύπρο και μιλούσε για κατασκευή αγωγού «Κύπρος – Ελλάδα – Ευρώπη» εμείς «τρέχαμε» για τον αγωγό ΤΑΡ, δηλαδή αυτόν που θα αξιοποιούσε τα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν. Μήπως τώρα χάσαμε το τρένο; Μήπως τώρα δεν ενδιαφέρεται κανείς για τον αγωγό που θα περνούσε από την Ελλάδα; Μήπως τώρα οι αγωγοί της ΝΑ Μεσογείου θα πάνε στην Αίγυπτο; (δες προηγούμενο άρθρο για τους αγωγούς)
2. Προκηρύξαμε τρεις διαγωνισμούς για την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων μας, δύο στη χέρσο και έναν στην θάλασσα.
   Ο πρώτος διαγωνισμός ολοκληρώθηκε σε 3 χρόνια, ο δεύτερος πέρασαν σχεδόν 2 χρόνια και ακόμα το «ψάχνουμε», ενώ ο τρίτος που έληξε εδώ και 6 μήνες δεν ξέρουμε ούτε καν ποιες εταιρείες υπέβαλαν φάκελο ενδιαφέροντος.
   Για τους τρεις αυτούς διαγωνισμούς δεν έδειξαν ενδιαφέρον οι μεγάλες εταιρείες, αντίθετα αν και τον δεύτερο διαγωνισμό τον προκάλεσε ο Ιταλικός κολοσσός ενέργειας ENEL, με την προηγούμενη όμως κυβέρνηση, τελικά δεν προσήλθε στο διαγωνισμό, με την παρούσα κυβέρνηση. (δες προηγούμενο άρθρο)

Photo by Rickz on Flickr CC BY-NC-ND 2.0

• Ποιος διώχνει τους κολοσσούς από την Ελλάδα;
• Γιατί δεν έρχονται στους διαγωνισμούς;
• Τι κάνουμε λάθος;

Δεδομένα:

1. Θεσπίσαμε τον Φορέα Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ ΑΕ), με τον ν. 4001/2001 (Κεφάλαιο Α’, άρθρα 145- 153). Σύμφωνα με τον νόμο αυτό θεσπίζεται η δημιουργία του Εθνικού Φορέα Υδρογονανθράκων με την επωνυμία “Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων Α.Ε. (ΕΔΕΥ Α.Ε.) και στα Αγγλικά Hellenic Hydrocarbon Resources Management S.A. (H.H.R.M S.A.), ο οποίος «….θα διαχειρίζεται τα αποκλειστικά δικαιώματα του Ελληνικού Δημοσίου σε θέματα αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Με το Π.Δ υπ’ αριθμ. 14 (ΦΕΚ Α’ 21/13.02.2012) καταρτίστηκε το καταστατικό της εταιρίας».
   Στην ιστοσελίδα του Υπουργείου υπάρχει σύνδεση με το φορέα και τα μόνα που βρίσκεις εκεί είναι ο σκοπός του Φορέα που αποτελείται από 17 επιμέρους σκοπούς. Μεταξύ αυτών: «……. β. Η διαχείριση, ο έλεγχος και η παρακολούθηση όλων των σχετικών συμβάσεων που έχουν συναφθεί στο παρελθόν από το Δημόσιο ή για λογαριασμό αυτού με τρίτους. γ. Η διερεύνηση και αξιολόγηση του δυναμικού της χώρας σε υδρογονάνθρακες, καθώς και ο προγραμματισμός της ανάθεσης και η επίβλεψη εργασιών διερεύνησης και αξιολόγησης του δυναμικού αυτής. στ. Η χορήγηση των αδειών αναζήτησης υδρογονανθράκων σύμφωνα με τις παραγράφους 5 έως και 9 του άρθρου 2 του ν. 2289/1995. η. Η αξιολόγηση των αιτήσεων συμμετοχής στους εν λόγω διαγωνισμούς σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. θ. Η διαπραγμάτευση των όρων των συμβάσεων για την παραχώρηση δικαιωμάτων, έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, καθώς και η υπογραφή και υποβολή για έγκριση στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής των σχετικών συμβάσεων σύμφωνα με την παράγραφο 39 του άρθρου 2 του ν. 2289/1995».
2. Στελεχώσαμε την εταιρεία με Πρόεδρο, Δ/νοντα Σύμβουλο, Αντιπρόεδρο και πέντε μέλη, που πληρώνονται (με υπογραφή του σημερινού Υπουργού, ο Πρόεδρος 3500ευρώ το μήνα και ο Αντιπρόεδρος 1500ευρώ το μήνα) χωρίς να έχουν κάνει τίποτε αλλά κυρίως και χωρίς να πιστεύουν στη δυναμική των όποιων κοιτασμάτων μας (σύμφωνα με δηλώσεις και συνεντεύξεις τους στα ΜΜΕ). Είναι σαν να μη υπάρχει η εταιρεία αυτή. Δεν έχει καμιά δραστηριότητα, δεν την ξέρει κανείς, και προφανώς δεν μπορεί να τη βρει και κανείς!!! (αλήθεια που στεγάζεται, πως διαφημίζεται, πως προωθεί τις δράσεις της και τους στόχους της;). Είναι προφανές ότι δεν υλοποιείται κανείς από τους 17 σκοπούς της.
3. Συστήνουμε επιτροπές αξιολόγησης των προσφορών, ενώ έχουμε την ΕΔΕΥ, που αυτός είναι και ένας από τους ρόλους της, με 11 έως 17 άτομα χωρίς εμπειρία στο αντικείμενο, με αποτέλεσμα να καθυστερούν οι αξιολογήσεις και οι αποφάσεις.
   Για τον διαγωνισμό της ανοιχτής θύρας, για τα Γιάννενα, Πατραϊκό και Κατάκολο, ο τότε υπουργός συνέστησε επιτροπή 17 ατόμων, με συμμετοχή εκπροσώπων των Υπουργείων εξωτερικού και εθνικής Άμυνας!!!, με αποτέλεσμα ο διαγωνισμός να ολοκληρωθεί σε 3 χρόνια.
   Ο σημερινός Υπουργός, πριν λίγες μέρες, συνέστησε μια επιτροπή 11 ατόμων για να εξετάσει τις προσφορές για τα τρία θαλάσσια οικόπεδα. Δηλαδή για ένα διαγωνισμό που έληξε πριν 6 μήνες….. συστήσαμε επιτροπή 6 μήνες μετά!!! Αλλά ακόμη δεν ξέρουμε, 6 μήνες μετά, ποιες είναι οι εταιρείες και για ποιες περιοχές ενδιαφέρονται!!!!. Στην επιτροπή συμμετέχουν δικηγόροι, οικονομολόγοι, χημικοί μηχανικοί, γεωλόγοι, γεωφυσικοί κ.λ.π., που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν το αντικείμενο, ενώ θα μπορούσε να αξιολογήσει τις προσφορές η ΕΔΕΥ, με τα 7 άτομα που έχει. Στην παραπάνω επιτροπή συμμετέχουν δύο μέλη της ΕΔΕΥ. Η ΕΔΕΥ ως όφειλε έπρεπε την επομένη της ημερομηνίας λήξης των προσφορών να ανακοινώσει τους υποψήφιους αλλά και τις περιοχές ενδιαφέροντος. Έπρεπε να ολοκληρώσει όσο πιο γρήγορα γίνεται τον διαγωνισμό για να προχωρήσει σε νέο διαγωνισμό για τα υπόλοιπα θαλάσσια οικόπεδα, όπως έκανε η Κύπρος.
   Αν και δεν θέλω να είμαι μάντης κακών εξελίξεων, πιστεύω ότι ο διαγωνισμός αυτός δεν θα ολοκληρωθεί ούτε τα επόμενα 2 χρόνια και μάλλον όχι από την παρούσα κυβέρνηση.
4. Διορίζουμε Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου για θέματα ενέργειας ένα άνθρωπο με προσωπικό στίγμα στις ανανεώσιμες πηγές, δείχνοντας προς τα έξω ή ότι δεν πιστεύουμε στα κοιτάσματα μας ή ότι δεν μας ενδιαφέρουν… γιατί θα καταστρέψουν το περιβάλλον. (δες προηγούμενο άρθρο)

Oil Rigs off Port Dickson’ published on Flickr by Simon_sees CC BY 2.0

Αποτέλεσμα: Δεν μας πιστεύει κανείς ότι θέλουμε και μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα όποια κοιτάσματα έχουμε και για το λόγο αυτό τόσο απλά δεν έρχονται οι κολοσσοί στους διαγωνισμούς. Μην ψάχνουμε τους «εχθρούς» εκτός των τειχών, ο «εχθρός» είναι εντός των «τειχών» και διαχειρίζεται τις τύχες μας, απλώς κάθε φορά αλλάζει όνομα.

Συνέπειες: Αν είχαμε ακολουθήσει το παράδειγμα της Κύπρου, σε ΑΟΖ και χρονοδιαγράμματα διαγωνισμών, αν είχαμε πείσει ότι θέλουμε και μπορούμε, τότε και με δεδομένο ότι οι περιοχές ερευνών και ενδιαφέροντος μας είναι πολύ μεγαλύτερες της Κύπρου, και ότι πριν την Αφροδίτη κανείς δεν πίστευε ότι υπάρχουν κοιτάσματα εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις εντός της Ελληνικής ΑΟΖ, τότε σήμερα θα υπήρχαν όλοι οι μεγάλοι κολοσσοί στην Ελλάδα και θα ερευνούσαν.
Αν είχαμε όλες αυτές τις εταιρείες στην Ελλάδα, και τις χώρες τους φυσικά από πίσω, τότε η Ελλάδα από πιόνι θα γινόταν ο Στρατηγός της ΝΑ Μεσογείου.

Υπάρχει χρόνος αντίδρασης;

Ναι υπάρχει, αλλά όλο και λιγοστεύει. Πρέπει η σημερινή κυβέρνηση να αλλάξει στρατηγική και δράσεις. Πρέπει να πείσει ότι θέλει και μπορεί, εξ’ άλλου το έδειξε ότι μπορεί να αλλάξει, αρκεί να το θέλει, αρκεί να το τολμήσει. Δεν γίνεται πάντα να είμαστε ο ουραγός των εξελίξεων, ας γίνουμε και μια φορά ο στρατηγός. Έχουμε συμβάσεις σε τρεις περιοχές, και δύο διαγωνισμούς ανοιχτούς, όπου συμμετέχουν οι δύο Ελληνικές Εταιρείες, ας μη τις διώξουμε και αυτές από την Ελλάδα με τις καθυστερήσεις και τις παλινωδίες μας.

• Αν με τα όσα συμβαίνουν τώρα γύρω μας δεν ήρθε η ώρα για τις μεγάλες αποφάσεις για μια εθνική στρατηγική τότε δεν θα έρθει ποτέ.
• Αν πρέπει να συγκληθεί συμβούλιο πολιτικών αρχηγών για το προσφυγικό, τότε γιατί να μην γίνει και για την ΑΟΖ, γιατί να μη γίνει για την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων;
• Αν πρέπει να πάμε σε οικουμενική κυβέρνηση για να βγάλουμε την Ελλάδα όλοι μαζί από το αδιέξοδο, τότε γιατί να μη γίνει οικουμενική για να βρούμε τρόπους να αξιοποιήσουμε όλοι μαζί τον όποιο «θησαυρό» μας;