Ιωάννης Μάζης
Σε ταραγμένους καιρούς, και ενώ στο επικεντρο των διεθνών εξελίξεων βρίσκεται ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, με τα κύματα προσφύγων να κατακλύζουν κάθε γωνιά του πλανήτη, ο καθηγητής Ιωάννης Μάζης, επιχειρεί να αποσαφηνίσει ορισμένες παρανοήσεις που αφορούν στον θρησκευτικό πόλεμο (Τζιχάντ), βασιζόμενος στο ισλαμικό δίκαιο.
του Ιωάννη Θ. Μάζη, Καθηγητή Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής Θεωρίας, ΕΚΠΑ
Με το παρόν κείμενο, βασιζόμεθα στα, περί τον Προφήτη, Χαντίθ του Ισλάμ, τα καταγραφέντα και μεταδοθέντα από τους συντρόφους και ακολούθους Του, τους σαχάμπα και ταμπαήν, αντιστοίχως. Πρόκειται για κείμενα, τα οποία σαφώς καθορίζουν την ορθοπραξία κατά το Ισλάμ, και δι’αυτών θα επιχειρήσομε εν συντομία να εξετάσομε το κατά πόσον οι ακρότητες οι οποίες διαπράττονται από μερίδα -ολοένα και εξαπλουμένη, πάντως-του σουνιτικού ισλάμ, και εις τό όνομα της ισλαμικής νομοτάγειας, εκπληρούν όντως αυτόν τον όρο.
Άλλωστε, συμφώνως προς ένα θεμελιώδες Χαντίθ ο Προφήτης είπε:
«Λα τάγκμα’α ομάτι γχάλα χάττα’α/ Δεν συναινεί η κοινότης μου επί σφάλματος».
Τί, όμως, θεωρείται «σφάλμα» στη συγκεκριμένη περίπτωση?
Είναι το γεγονός ότι οι απορρίπτοντες την εγγμάα δεν θεωρούνται κατά την διήγηση αυτή «Μουσουλμάνοι».
H ιδική μου προσέγγιση λοιπόν, βάσει των ανωτέρω ισλαμικών θεσφάτων, θεωρεί ότι αυτού του είδους οι ακρότητες συμβαδίζουν μόνο με μία συγκεκριμένη ανάγνωση του Ισλάμ και δεν μπορούν να θεωρηθούν νόμιμες ως προς τα θεμελιώδη οριοθέσια του Ισλαμικού Δικαίου.
Λυκόφως μεταξύ Ισλάμ και Χριστιανισμού © 2006 David Evers, Flickr CC-BY
Ας εξετάσουμε λοιπόν, τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Κεφάλαιο α: Παράδειγμα Πρώτο:
Όταν τα ισλαμικά στρατεύματα, υπό την ηγεσίαν του Κοττάϋμπα μπεν Μόσλεμ αλ-Μπαχέλη επετέθησαν, κατά τον β΄ αφ’ εγείρας αιώνα, εναντίον των κατοίκων Σάφαντ της Σαμαρκάνδης, οι κάτοικοι της περιοχής διεμαρτυρήθησαν στον ουάλη (έπαρχο) του ομαϋάδος χαλίφου Όμαρ μπεν Αμπντέλ Αζήζ (634-644) εις την Σαμαρκάνδη, τον Σουλεϋμαν μπεν Άμπη αλ-Σάρη, διότι δεν τους υπέδειξε προηγουμένως τις επιλογές που είχαν, με κυριωτέρα αυτήν της προσκλήσεώς τους εις το Ισλάμ.
- Και τούτο διότι ο πόλεμος διεξήχθη χωρίς προηγουμένη, εκ μέρους των ισλαμικών στρατευμάτων, πρόσκληση προς αυτούς [τους Σάφαντ] ν’ ασπασθούν το Ισλάμ ή να συνθηκολογήσουν άνευ πολέμου.
- Εζήτησαν τότε οι Σάφαντ, να τους επιτραπεί να συστήσουν επιτροπή την οποίαν και θα απέστελλαν εις τον Χαλίφη διαμαρτυρόμενοι. Και κατά την περίπτωση όπου η αδικία θα διεπιστούτο, δια των νομίμων μέσων τα οποία θα έκρινε ο Χαλίφης συμφώνως προς το Ισλαμικόν Δίκαιον, τότε θα έπρεπε να αποκαθίσταντο αμέσως τα πληγέντα δικαιώματα των Σάφαντ.
- Όντως, το αίτημά των κατοίκων έγινε δεκτό και ο Χαλίφης Όμαρ μπεν Αμπντέλ Αζήζ επείσθη τελικώς ότι οι Σάφαντ έχουν δίκαιο.
- Κατόπιν συνέταξε έγγραφο προς τον έπαρχο, εις το οποίο ανέφερε τα διαμειφθέντα περί της αδικίας του εκτοπισμού των κατοίκων.
- Εν συνεχεία τον διέταξε ν’ αναθέσει την υπόθεση σε δικαστή, επί τη βάσει της ετυμηγορίας του οποίου να πορευθεί η εξέλιξη της υποθέσεως και εαν είνε ευνοϊκή δι’ αυτούς να εκδιωχθούν οι άραβες και να επανέλθουν οι κάτοικοι.
- Την εν λόγω απόφαση την έλαβε ο Χαλίφης θεωρώντας –και ορθώς-, ότι η κατάκτηση έγινε παρανόμως και υπό μορφή έκνομη από ισλαμικής πλευράς. Κατόπιν, ανέφερε ότι αν ο Κοττάϋμπα ήθελε να καταλάβει την περιοχή, ώφειλε να καταστήσει γνωστούς τους όρους του πολέμου εις τους κατακτηθέντες, κάτι το οποίο τελικώς δεν χρειάσθηκε, διότι οι κάτοικοι Σάφαντ απεδέχθησαν οικειοθελώς την είσοδον των αράβων .
Το ιστορικόν αυτό προηγούμενο, το οποίον έχει-όπως ανεφέρθη-ως πρωταγωνιστή τον Ομεϋάδη Χαλίφη Όμαρ μπεν Αμπντέλ Αζήζ, τον αποκαλούμενον λόγω του όλου βίου και της πολιτείας του «Ο πέμπτος των εναρέτων χαλιφών» , μας αποδεικνύει ότι ηκυρώθη μία τελεσθείσα κατάκτηση, διότι απεμακρύνθη από τις περί κατακτήσεως αρχές του Ισλάμ, δηλαδή: την πρόσκληση πρώτον, από πλευράς των μουσουλμάνων, των αντιπάλων των, ν’ ασπασθούν το ισλάμ ή να δεχθούν συνθηκολόγηση με υποταγή εις τους Μουσουλμάνους. Εάν ηρνούντο αυτές τις δύο δυνατότητες, τότε και μόνο τότε, θα ήτο νόμιμος ο πόλεμος.
Κάτι ανάλογο βέβαια ΔΕΝ παρατηρείται στις πρακτικές του Daesh ή των Ταλιμπάν, ή άλλων ισλαμιστικών οργανώσεων που δρούν αυτήν τη στιγμή στην Μέση Ανατολή.
Άλλα δύο περιστατικά από την πρακτική του Προφήτη είναι επίσης ενδιαφέροντα.
Σε αναμονή… from Flickr via Wylio © 1999 Keith Bacongco, Flickr | CC-BY
Κεφάλαιο β:
Παράδειγμα Δεύτερο:
Όταν ο προφήτης αποφάσισε την κατάκτηση της πόλεως της Μέκας, επέβαλε οικονομικό αποκλεισμό και παρ’ ότι οι μεκαίοι κατά το παρελθόν, είχαν επιβάλει κι εκείνοι αποκλεισμό ο οποίος είχε οδηγήσει τον προφήτη και τους συντρόφους του εις τα όρια του λιμού.
Μόλις όμως έγινε γνωστό στον Προφήτη, ότι ο ιδικός του αποκλεισμός οδηγεί στην πείνα τους μεκαίους, διέταξε την άρση του αποκλεισμού αυτού. Επίσης, αμέσως μετά την κατάκτηση, κ’ ενόσω οι πάντες ανέμεναν να επιδείξει ο Μωάμεθ εκδικητικό μένος, εκείνος ανέφερε:
«δεν θα είπω υμίν άλλο τι, ει μη εκείνο το οποίον είπεν ο αδελφός μοι Υουσέφ (Ιωσήφ). Ουδεμία επίπληξις δι’ υμάς σήμερον, ο θεός να σας συγχωρήσει, πηγαίνετε διότι είσθε ελεύθεροι»,
και κατά τον τρόπο αυτό ολοκληρώθηκε αναιμάκτως, και άνευ βίας, η κατάκτηση αυτή
Κεφάλαιο γ: Παράδειγμα τρίτο:
α. Σημαντική επίσης είναι η αναφορά του προφήτη περί απαγορεύσεως της «φονεύσεως» (ακριβώς έτσι!) του φοίνικος , διότι αφ’ ενός μεν αποτελεί καταστροφήν και άρα εμπίπτει εις το κορανικόν:
«ο άπιστος άνθρωπος μόλις σε αφήση, προκαλεί αναταραχή εις την χώραν. Υποκινεί ταραχάς, προξενεί ζημίας εις τους αγρούς και τα ποίμνια. Ο κύριος, δεν αγαπά την αταξίαν» (αλ-Μπάκκαρα, εδάφιο 205)
αφ’ ετέρου δε, διότι και τα φυτά έχουν ψυχήν.
β. Κατά την διεξαγωγήν της μάχης δεν είναι όλα επιτρεπτά και μάλιστα ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Αυτό καθίσταται σαφές από τις δέκα υποθήκες του πρώτου χαλίφου του προφήτου Άμπου Μπακρ αλ-Σεντήκκ προς ένα εκ των ηγετών των ισλαμικών στρατευμάτων, τον Υαχήντ μπεν Άμπη Σοφιάν·
«μη φονεύετε γυναίκα, ούτε παιδίον, ούτε γέροντα, ούτε να κόπτητε καρμποφορούν δένδρον, ούτε φοίνικα, ούτε να καίητε, ούτε να καταστρέφητε κατωκημένους τόπους, ούτε να στειρώνητε αμνάδα ή αγελάδα ει μη προς τροφήν των, να μη λυποψηχήτε-δειλιάζητε και να μη αλυσοδένητε και μνησικακήτε» .
Να σημειωθή ότι όλα τ’ ανωτέρω κατέχουν το εγγμάα (την συναίνεση της κοινότητος των πιστών) και άρα αποτελούν πρωτογενή και άμεση πηγή δικαίου με εντολή ακολουθίας των.
Μιναρές στη Lahore Pakistan © 2010 Jacksoncam, Flickr | CC-BY
Παρατηρούμε, ότι δια την κήρυξη του γκεχάντ (τζιχαάντ) πρέπει το ισλάμ να ευρίσκεται υπό απειλή και άρα ν’ αμύνεται, ο Χαλίφης να τον διατάξη ως μόνος προς τούτο αρμόδιος , να κληθή κατόπιν ο καθ’ ού το γκεχάντ είτε εις ασπασμόν του ισλάμ είτε σε συνθηκολόγηση και κατόπιν, αν αρνηθή είναι νόμιμη η διεξαγωγή της μάχης. Εν συνεχεία, αν και εφ’ όσον αρχίσει η πολεμική σύρραξη, τότε τα ισλαμικά στρατεύματα δεν είναι ανεξέλεγκτα στις ενέργειές τους, αλλά οφείλουν να πορευθούν βάσει των ισλαμικώς τεθεσπισμένων, καθώς καθωρίσθηκαν από την σόνα του Προφήτη και το εγγμάα, ήτοι: απαγόρευση φονεύσεως αμάχου πληθυσμού, γυναικοπαίδων, θρησκευτικών λειτουργών μονοθεϊστικής θρησκείας κ.α. Επίσης, απαγορεύεται η εντός των πόλεων διεξαγωγή της μάχης, εκτός και αν το επιδιώξει ο εχθρός .
Από τα ανωτέρω, σαφώς προκύπτει ότι η τρομοκρατία την οποία μετέρχονται πολλές ισλαμιστικές οργανώσεις του ριζοσπαστικού ισλάμ, με κυριότερες αυτές των Αδελφών Μουσουλμάνων, της Χαμάς, της αλ-Κάαντα και του Ισλαμικού Κράτους (Daesh) είναι παράνομη και δεν καλύπτεται από την θρησκεία ως αντιστρατευομένη το εξ αυτής προκύπτον ισλαμικόν Δίκαιο..
Κεφάλαιο δ: Και κάποιες ιερές δυσχέρειες προς την συναίνεση από το Ιερόν Κοράνιον.(Άνευ σχολίων).
Παραπομπές στην έκδοση Το Ιερό Κοράνιο, μτφρ.-σχόλια Γ.Ι. Πεντάκης, Αθήνα: Δημιουργία, 1995 [21886, 1879]
Αναφορές στους Εβραίους στο Κοράνιο
«Επειδή ούτοι παρεβίασαν την συνθήκην, κατηράσθημεν αυτούς, εσκληρύναμεν τας καρδίας αυτών. Διέστρεψαν τους λόγους των Γραφών, και ελησμόνησαν μέρος εκείνου όπερ εδιδάχθησαν. Μη παύσης αποκαλύπτων τας επιβουλάς αυτών• εκτός ολίγων, πάντες εισίν ένοχοι». (Κεφάλαιον Ε΄, «Η Τράπεζα», 16, Εν Μεδίνη)
«Οι άπιστοι και αν αποκτήσωσιν άπαντας τους θησαυρούς της γης και προσφέρωσιν αυτούς ίνα λυτρωθώσιν εκ της ποινής κατά την ημέραν της εξεγέρσεως, απορριπτομένων των προσφορών, θέλουσι τιμωρηθή σκληρώς» (Κεφάλαιον Ε΄, «Η Τράπεζα», 40, Εν Μεδίνη)
«Όσοι πιστοί! μη συνάπτετε σχέσεις μετά των Εβραίων, ούτε μετά των Χριστιανών• ούτοι είναι φίλοι αλλήλων. Όστις εξ υμών συνάψη φιλίαν μετ’ αυτών θα ομοιάση αυτοίς. Ο Κύριος δεν κατευθύνει αισίως τους διεφθαρμένους» (Κεφάλαιον Ε΄, «Η Τράπεζα», 56, Εν Μεδίνη)
«Και πάλιν ειπέ αυτοίς• θα αναγγείλω υμίν ανταπόδοσίν τινα τρομερωτέραν εκείνης ην επιφυλάσσει ο Κύριος; Οι καταρασθέντες παρά του Θεού, οι υποπέσοντες εις την οργήν αυτού, ους μετεμόρφωσεν εις πιθήκους και χοίρους, οι λατρεύοντες τον Ταγούτ, πάντες ούτοι θα έχωσιν αποτρόπαιον θέσιν, περιπλανώμενοι εις τρίβους σκολιάς» (Κεφάλαιον Ε΄, «Η Τράπεζα», 65,Εν Μεδίνη)
Χαρακτηρισμοί μη-Μουσουλμάνων στο Κοράνιο
«Οι αχάριστοι, και οι ουδόλως πιστεύοντες, θεωρούνται υπό του Θεού ως τα χείριστα των όντων» (Κεφάλαιον Η΄ «Τα Λάφυρα», 57, Εν Μεδίνη)
«Οι άπιστοι θα επιζητήσωσι να διαφθείρωσιν υμάς, επιποθούντες την απώλειαν υμών. Το μίσος αυτών εισδύει εις τους λόγους αυτών, αλλά τα εν τη καρδία αυτών εισί χείριστα» (Κεφάλαιον Γ΄ «Ο Οίκος Εμράν», 114, Εν Μέκκα)
«Εάν ηθέλαμεν, ηδυνάμεθα ανυψώσαι αυτόν δι’ εκείνου του θαύματος• αλλ’ ούτος έμεινε προσηλωμένος επί της γης ακολουθών τας ορέξεις αυτού. Ομοιάζει προς κύνα υλακτούντα, διότι τον ηρέθισες, όστις εξακολουθεί υλακτών, καίτοι απεμακρύνθης αυτού. Ιδού προς τι ομοιάζουσιν ήδη οι διαψεύδοντες τα σημεία» (Κεφάλαιον Ζ΄ «Αλ Άραφ», 175, Εν Μέκκα)
«Είναι ως τα κτήνη, και μάλλον αυτών εξαπατώνται. Τοιούτοι είναι οι ουδόλως προσέχοντες εις τα σημεία ημών» (Κεφάλαιον Ζ΄ «Αλ Άραφ», 178, Εν Μέκκα)
Υπάρχουν πολυάριθμα άλλα παραδείγματα. Σύμφωνα με τον Δρ. Bill Warner, διευθυντή του Κέντρου για την Μελέτη του Πολιτικού Ισλάμ (Center for the Study of Political Islam), το 61% του Κορανίου ασχολείται με μη-Μουσουλμάνους. Αυτοί οι αρνητικοί προσδιορισμοί για τους Εβραίους και άλλους μη-Μουσουλμάνους, οι οποίοι μεταδίδονται στους Μουσουλμάνους από την παιδική τους ηλικία, είναι προφανώς δύσκολο να απομακρυνθούν από την αντίληψη των Μουσουλμάνων, οι οποίοι έχουν υποστεί τη σχετική κατήχηση.
