Γιάννης Μούτσος

Με την παρουσία 150 εκπροσώπων από τις αντίστοιχες χώρες βρίσκεται σε εξέλιξη μια από τις πιο σημαντικές συναντήσεις των τελευταίων ετών, για την κλιματική αλλαγή στον πλανήτη. Ηγέτες μεγάλων οικονομιών όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα δίνουν το παρόν. Ωστόσο πέρα από το φαινομενικό αίτιο της καταστροφής του κλίματος και της άμεσης ανάγκης για την διάσωση του πλανήτη, στα «ψιλά γράμματα» διακρίνει κανείς συμφέροντα που εκτείνονται έως τον αρκτικό κύκλο. Ο λόγος για την Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Κίνα, που επιδιώκουν να «βάλουν πόδι» στην εκμετάλλευση των μεγάλων κοιτασμάτων πετρελαίου και αερίου στον αρκτικό κύκλο.

του Γιάννη Μούτσου – αρχισυντάκτη thediplomat.gr

Το λιώσιμο των πάγων που επιταχύνεται μέσα από την κλιματική αλλαγή ευνοεί τις μεγάλες δυνάμεις και δίνει την δυνατότητα να επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους, πέραν των γνωστών γεωγραφικών τους ορίων.

Ενδεικτικό είναι το μήνυμα του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα τον Αύγουστο του 2015 κατά την διάρκεια επίσκεψής του στην Αλάσκα. Ο πρόεδρος τόνισε πως «έχει ηχήσει ο συναγερμός και όσο εγώ είμαι πρόεδρος, η Αμερική θα οδηγεί τον κόσμο στην αντιμετώπιση αυτής της απειλής, προτού να είναι πολύ αργά». Ωστόσο η δήλωσή του αυτή έχει και άλλες αναγνώσεις, αφού μπορεί να βρίσκει εφαρμογή σε στρατηγικές κινήσεις που γίνονται στην αρκτική, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι πηγές πρώτων υλών και η εκμετάλλευσή τους.

Σήμερα η Ρωσία ηγείται στον αγώνα για την παραγωγή πετρελαίου στην Αρκτική και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή Prirazlomnaya. Το 2014 από το εν λόγω κοίτασμα η Ρωσία παρήγαγε 2.2 εκ. βαρέλια πετρελαίου, ενώ η Gazprom Neft αναμένεται να διπλασιάσει την παραγωγή μέσα στο 2015. Η Κίνα ακολουθεί με μικρή διαφορά. Μεταξύ του 2009-2013 οι κινεζικές εταιρείες China National Petroleum Corp., Sinopec and China National Offshore Oil Corp. (Cnooc) ήταν οι μεγαλύτεροι αγοραστές εξοπλισμού εξόρυξης πετρελαίου παγκοσμίως. Οι αγορές αυτές έγιναν με σκοπό την εκμετάλλευση της αρκτικής. Η εταιρεία Cnooc το 2013 απέκτησε την άδεια εξερεύνησης στην περιοχή Dreki της Ισλανδίας στην Νορβηγική Θάλασσα.

flickr photo by HelloImNik http://flickr.com/photos/photomequickbooth/4087210364 shared under a Creative Commons (BY-ND) license

Δεν είναι όμως μόνο οι πετρελαιοπαραγωγικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη περιοχή της αρκτικής. Η Ρωσία έχει εγκαταστήσει ήδη 6000 μόνιμους στρατιώτες, ραντάρ και δίκτυα αισθητήρων στη περιοχή Murmansk της Αρκτικής. Παράλληλα η Ρωσία έχει ήδη καταθέσει μονομερώς την διεκδίκηση μεγάλου τμήματος της Αρκτικής, γεγονός που θα της παρέχει το δικαίωμα εξερεύνησης του βυθού, πέραν από τα 200 ναυτικά μίλια που προβλέπει η Αποκλειστική Οικονομικής της Ζώνη. Η Κίνα έχει ήδη επεκτείνει τις δικές της δραστηριότητες στην περιοχή, κάνοντας νέες επενδύσεις αλλά και υποδομές. Στο πλαίσιο αυτό, η Κίνα αναγνωρίζει την σημασία της δημιουργίας παγοθραυστικών που θα την βοηθήσουν στην υποστήριξη των δραστηριοτήτων της στους πόλους.

flickr photo by U.S. Geological Survey http://flickr.com/photos/usgeologicalsurvey/16596318588 shared under a Creative Commons (CC0) license

Οι κινήσεις τόσο της Ρωσίας, όσο και της Κίνας για την εξερεύνηση, εκμετάλλευση και εξόρυξη πετρελαίου στην Αρκτική, έρχονται σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ, οι οποίες μέχρι σήμερα φαίνονται ανίκανες να προχωρήσουν στο νέο εγχείρημα.

Ενδεχομένως έναν από τους λόγους για την στάση αυτή των ΗΠΑ να αποτελεί η φτηνή εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου, ωστόσο η Αμερική εισάγει το 40% του αργού πετρελαίου της από χώρες του OPEC, αξίας 23.5 εκ. δολαρίων.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση του Εθνικού Συμβουλίου Πετρελαίου (NPC) και μια ποκιλόμορφη ομάδα αποτελούμενη από ρυθμιστικές αρχές της κυβέρνησης, μη κυβερνητικές οργανώσεις, οικολόγους, ηγέτες της βιομηχανίας και της εκπροσώπους ιθαγενών της Αλάσκας , η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να διευκολύνει την εξερεύνηση στην υπεράκτια Αρκτική της Αλάσκας τώρα. Η αποτυχία άμεσης δράσης εγκυμονεί τον κίνδυνο για μια ανανεωμένη εξάρτηση από το εισαγόμενο πετρέλαιο και θέτει σε κίνδυνο την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα, την ηγεσία και την επιρροή της Αμερικής στην Αρκτική.

flickr photo by Christopher.Michel http://flickr.com/photos/cmichel67/19015665424 shared under a Creative Commons (BY) license

Ο Πρόεδρος Ομπάμα έδωσε το πράσινο φως τον Αύγουστο για να ξεκινήσει εξερεύνηση για ενεργειακούς πόρους στη Θάλασσα Chukchi . Αλλά η εγκεκριμένη άδεια γεώτρησης της Royal Dutch Shell παραμένει η μοναδική δραστηριότητα εξερεύνησης στα αμερικάνικα ύδατα στην Αρκτική.

Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς ότι οι φαινομενικές ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή- όσο ρεαλιστικές και αν είναι- δεν αποτελούν τον μοναδικό λόγο για τον οποίο συγκαλείται μια παγκόσμια συνεδρίαση, ιδιαίτερα δε εν μέσω κρίσιμων στιγμών για τo γεωπολιτικό γίγνεσθαι. Η Ρωσία έχει ως βασικό και πρωταρχικό της στόχο την εκμετάλλευση της Αρκτικής, ενώ η Κίνα– η πρώτη σε μόλυνση της ατμόσφαιρας βιομηχανική χώρα, ανθίσταται στην οποιαδήποτε αλλαγή για την βελτίωση της κατάστασης του κλίματος.

Ίσως γιατί με τους παραγόμενους ρύπους… τελικά μεγαλώνει η «πίτα» εξερεύνησης και εκμετάλλευσης νέων ενεργειακών πόρων…